İsa Eboli’de Durdu: Unutulmuşluğun Haritasına Düşen Bir Doktorun Tanıklığı
İsa Eboli’de Durdu: Unutulmuşluğun Haritasına Düşen Bir Doktorun Tanıklığı
Carlo Levi, bir doktor, bir ressam, bir düşünürdü.
Ama onu “ölümsüz” kılan şey, Mussolini faşizmi döneminde sürgün gönderildiği Güney İtalya’da, bir halkın sessizliğine ve unutulmuşluğuna tanıklık etmesi oldu.
Ve o tanıklık, İsa Eboli’de Durdu adıyla 1945’te yayımlandı. Başlık bir halk deyişinden alınmaydı:
“İsa bile buraya kadar gelmiş, ama Eboli’de durmuş.”
Sürgün, Görünmeyenin İçine Açılan Bir Göz
1935’te, faşizme karşı faaliyetleri nedeniyle Carlo Levi, İtalya’nın “geri kalmış” olarak görülen Lucania bölgesine sürgüne gönderildi.
Ama bu “ceza”, onun için bir aydınlanmaya dönüştü.
Bölge halkı; devletten, eğitimden, sağlıktan, hatta Tanrı’dan bile yoksundu.
Ne öğretmen vardı, ne doktor, ne yol.
Levi, orada yalnızca yaşamadı; hastaları ücretsiz tedavi etti, çocukları dinledi, köylülerin hikâyelerini dinleyerek bir halkın görünmezliğini kayda geçirdi.
Bir Taşra Günlüğü Değil, Bir Vicdan Belgesi
İsa Eboli’de Durdu, yalnızca Güney İtalya kırsalının portresi değildir.
O aynı zamanda, faşist İtalya’nın sınıfsal ayrımcılığının, “yararsız” ilan ettiği insanları nasıl unuttuğunun belgesidir.
Roman boyunca Levi, devletin orada hiçbir şey olmadığını ama halkın her şeye rağmen yaşadığını gösterir.
Bazen yoksulluk, yalnızca ekonomik bir durum değil; sistematik olarak yaratılmış bir unutmadır.
Channel 24 Yorumu:
Carlo Levi, bir sürgün yerini, bir insan hakları metnine dönüştürdü.
Bugün hâlâ dünyanın pek çok yerinde devletin “oraya kadar gitmediği” halklar, diller ve köyler yaşıyor.
Levi’nin kitabı, o köylerin yalnızca haritada değil, hafızada da yer bulması için yazılmıştır.
Ve biz sormalıyız: Bugünün Eboli’si neresi? Ve İsa hâlâ oraya varmadan duruyor mu?
Kaynaklar:
Carlo Levi, Cristo si è fermato a Eboli (1945)
Amnesty International: “Forgotten Territories: State Neglect and Rural Marginalization”
Italian National Archives: “Lucania under Fascism”
RAI Cultura: Il Sud di Carlo Levi (Belgesel, 2010)
Yer: Güney İtalya – Lucania (Basilicata)
Hazırlayan: Channel 24 Kültür ve İnsan Hakları Masası
