Elektrikli araçların görünmeyen yüzü: Ekolojik bedel
Elektrikli araçlar, karbon salınımını azaltma amacıyla dünyada büyük bir dönüşümün simgesi konumuna geldi. Çok sayıda ülke, fosil yakıtları terk edip bu ‘çevreci’ alternatiflere yöneliyor. Ancak bu yeşil devrimin arka planında, Güney Amerika’nın hassas ekosistemlerinde büyük bir çevresel ve insani bedel ödeniyor.
Dünyada fosil yakıtlardan uzaklaşmak için teşvik edilen elektrikli araçlar, çevre dostu bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu teknolojinin arkasında yatan ciddi çevresel ve toplumsal sorunlar yer alıyor. Özellikle Güney Amerika cephesinde yoğunlaşan lityum madenciliği, doğayı ve yerli halkların yaşamını tehdit ediyor.
Su kaynakları tükeniyor
Arjantin, Bolivya ve Şili’nin oluşturduğu ‘Lityum Üçgeni’, elektrikli araç bataryalarının hammaddesi olan lityumun büyük kısmını sağlıyor. Fakat bu bölgede yaşayan Kechua, Aymara ve Likan Antay halkları, su kaynaklarının tükenmesi nedeniyle topraklarını kaybediyor. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, Şili’de 1 ton lityum için 2 milyon litre su tüketiliyor. Bu, kurak bölgelerde büyük krizlere neden oluyor.
Biyolojik çeşitlilik risk altında
Lityum madenciliğine karşı yerel halkın başlattığı protestolar, güvenlik ekiplerinin müdahaleleriyle bastırılırken; fiziksel ve cinsel şiddet iddiaları gün yüzüne çıkıyor. Aynı zamanda lityum çıkarımı, bölgedeki ekosistemi ciddi biçimde etkiliyor. Flamingo gibi hayvan popülasyonları azalıyor, biyolojik çeşitlilik tehlike altına giriyor.
Atık krizi kapıda
Ayrıca lityum bataryaların yüzde 70’i kömürle çalışan Çin fabrikalarında üretiliyor. Bu durum, elektrikli araçların ‘temiz enerji’ imajına zarar veriyor. 2030 yılına kadar 12 milyon ton bataryanın kullanım dışı kalması, ciddi bir atık krizine ortam hazırlıyor.
Uzmanlar, Doğrudan Lityum Çıkarma (DLE) gibi yeni teknolojiler ve sodyum-iyon gibi alternatif pil çözümleriyle bu sürecin daha sürdürülebilir duruma getirilebileceğine dikkat çekiyor.
Elektrikli araçlar ne kadar çevreci?
Elektrikli araçlar doğrudan egzoz emisyonu yaymasa bile, üretim esnasında kullanılan madenler çevrede kalıcı hasarlara neden oluyor. Lityum, nikel ve kobaltın çıkarımı su kıtlığına, toprak kirliliğine ve yerli halkların yerinden edilmesine yol açıyor. Elektrikli araçların çevre dostu olabilmesi için tüm üretim zincirinin revize edilmesi ve sürdürülebilir duruma getirilmesi gerekiyor.
Kaynaklar:
Rudaw
Agora Ajansı
AGORA AJANSI - CHANNEL24
