"BM'den Tarihi İklim Kararı: Temiz Çevre Artık Bir İnsan Hakkı"
Birleşmiş Milletler’in en yüksek yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD), iklim değişikliği konusunda verdiği danışma görüşünde, temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevrenin temel bir insan hakkı olduğunu ilan etti.
UAD'den Tarihi Karar: Temiz ve Sürdürülebilir Çevre, İnsan Hakkı Sayıldı
Birleşmiş Milletler’in en yüksek yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD), iklim değişikliği konusunda verdiği danışma görüşünde, temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevrenin temel bir insan hakkı olduğunu ilan etti.
Vanuatu’nun öncülüğünde 130’dan fazla ülkenin desteğiyle açılan dava, iklim krizine karşı devletlerin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini ve sorumluluklarını ele aldı. Mahkeme, ülkelerin çevreyi insan kaynaklı sera gazı emisyonlarına karşı korumakla yükümlü olduğunu ve bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri durumunda hukuki sonuçlarla karşılaşabileceklerini belirtti.
UAD Başkanı Yuji Iwasawa, “Temiz ve sağlıklı bir çevre hakkı, diğer tüm insan haklarının temeli niteliğindedir” diyerek kararın önemini vurguladı. Bağlayıcı olmayan bu görüş, uluslararası hukukta önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. Karar, ülkeler arası davalara, yatırım anlaşmalarına ve iç hukuk süreçlerine emsal oluşturabilir.
Karar, özellikle iklim krizinden en çok etkilenen küçük ada devletleri için kritik bir hukuki kazanım anlamına geliyor. Vanuatu İklim Bakanı Ralph Regenvanu, “Uluslararası anlaşmalar yetersiz kalıyor, bu karar ise hukuki bir kaldıraç görevi görebilir” dedi.
Mahkeme önünde toplanan iklim aktivistleri, ülkelerin artık hukuki bir temel çerçevesinde derhal harekete geçmesi gerektiğini dile getirdi. Uzmanlara göre karar, sadece geleceğe yönelik hedefleri değil, aynı zamanda tarihi sorumlulukları da kapsayarak iklim mücadelesinde kapsamlı bir çerçeve sunuyor.
Son yıllarda farklı uluslararası mahkemeler de benzer yönde kararlar verdi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Amerika İnsan Hakları Mahkemesi, devletlerin çevreyi koruma yükümlülüğünü genişleten kararlar almıştı. Bu gelişmeler, çevre hakkının insan hakkı olarak uluslararası hukukta giderek daha güçlü bir şekilde tanınmaya başladığını gösteriyor.
Ancak ABD ve Rusya gibi büyük emisyon üreticisi ülkeler, UAD’nin bu doğrultuda bağlayıcı kararlar alma yetkisine karşı çıkıyor. Yine de uzmanlar, UAD’nin görüşünün dünya genelindeki iklim davaları için güçlü bir yasal zemin oluşturacağı konusunda hemfikir.
Kaynak: LakelandToday.ca
